Cà Mau vùng đất địa đầu cực nam tổ quốc, có ba mặt giáp biển, nơi duy nhất trên đất liền có thể ngắm mặt trời mọc lên từ biển Đông và lặn xuống từ biển Tây. Với vị trí địa lý đặc biệt đã mang đến cho Cà Mau một nguồn lợi thủy sản từ thiên nhiên vô cùng phong phú và đa dạng như: tôm, cua, cá …trong các loài cá ở Cà Mau phải kể đến cá khoai. Ngày trước, cứ mỗi khi ghe đánh cá về bến, những con cá khoai tươi rói theo các bà các chị tất tả chạy bán rong khắp nơi. Nay, thức ăn dân dã của người dân miền biển đã trở thành đặc sản…
Cá khoai sống chủ yếu ở biển, đôi khi có thể tìm thấy chúng ở cửa sông giáp biển. Ở Cà Mau, cá khoai có nhiều ở thị trấn Cái Đôi Vàm, huyện Phú Tân. Hiện nay, cá khoai đã được Cục Sở hữu trí tuệ Bộ Khoa học và Công nghệ cấp giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu tập thể “Cá khoai Cái Đôi Vàm – Cà Mau”.
Cá khoai có thân dài, hình ống dẹp, màu trắng đục, đầu to, mắt nhỏ, miệng rộng có nhiều răng cứng. Cá ít xương, chỉ có một đường sụn chạy dọc theo sống lưng, thịt cá rất mềm và thơm ngọt nên còn tên gọi khác là cá cháo. Vì cá khoai khó giữ được tươi lâu khi ra khỏi nước biển nên người dân nghĩ ra cách chế biến cá khoai thành khô để giữ cá được lâu nhất.
Khô cá khoai từ lâu đã trở thành đặc sản nổi tiếng của làng biển thị trấn Cái Đôi Vàm. Mùa vụ chính để ngư dân làm cá khô khoai thông thường bắt đầu từ tháng 11 âm lịch và đến đầu tháng 4 năm sau. Cá khoai sau khi đánh bắt mang về mổ bụng lấy ruột, rửa sạch sau đó bắt chéo hàm của hai con cá vào nhau rồi vắt cá ngang những cây sào để phơi nắng. Vào thời gian này, chúng ta sẽ bắt gặp hình ảnh từng giàn khô với những con cá khoai trải dài phơi mình đón ánh nắng hanh vàng của vùng biển cuối trời đầy nắng gió.
Thưởng thức khô khoai Cái Đôi Vàm không gì ngon hơn bằng nướng trên bếp than hồng. Khô sau khi nướng, đập đều tay cho mềm. Khô sẽ ngon hơn khi thưởng thức cùng với nước mắm me hay nước giấm ớt tùy theo sở thích của mỗi người. Khi ăn cái độ dai dai hòa cái vị nhẫn nhẫn, ngọt ngọt cùng với cái vị chua chua, cay cay của nước chấm là một hương vị tuyệt vời khiến nhiều người khó quên.
Nhiều người còn chế biến khô cá khoai thành gỏi. Xoài hoặc cóc gọt vỏ, bằm rồi xắt sợi nhuyễn sau đó rưới ít nước mắm ngon, đường cát, chút bột nêm trộn đều rồi cho khô cá khoai đã nướng vào. Phía trên rắc thêm ít lát ớt, rau răm, rau thơm để tăng thêm sự hấp dẫn khiến cho người thưởng thức không khỏi xuýt xoa.
Ngoài làm khô, Cá khoai tươi có thể chế biến thành nhiều món khác nhau như: nấu lẩu cá khoai, nấu cháo, cá khoai chiên bột,…Mỗi cách chế biến có hương vị riêng nhưng tất cả đều chứa đựng nét đặc trưng, đậm đà, chân chất đậm tình người dân xứ biển. Vì thế, khi bạn và gia đình có dịp đến với vùng sông nước Cà Mau thì hãy thưởng thức ngay các món ngon từ cá khoai hoặc mua đem về làm quà cho đồng nghiệp, biếu người thân sau chuyến hành trình khám phá vùng đất địa đầu cực nam tổ quốc này nhé!
Bài và ảnh: Kiều Trang
